Bến K15 - Nơi khởi đầu của những con tàu không số làm nên tuyến đường huyền thoại Hồ Chí Minh trên biển.
Đồ Sơn, Hải Phòng từ lâu đã được du khách trong và ngoài nước biết đến bởi đây không chỉ là nơi nghỉ mát nổi tiếng, mà còn là nơi khởi đầu km số 0 đường Hồ Chí Minh trên biển huyền thoại.
Bộ Tổng tư lệnh đã quyết định thành lập Tiểu đoàn vận tải thủy 603 vào tháng 7/1959, tuyến đường mới an toàn và hiệu quả hơn đó là tuyến đường biển. Nhưng để giữ bí mật, Tiểu đoàn 603 hoạt động dưới hình thức là tập đoàn đánh cá của cán bộ nhân dân miền Nam tập kết mang tên “Tập đoàn Đánh cá sông Gianh”, 27/1/1960 chuyến vận chuyển vũ khí đầu tiên của đoàn 603 xuất phát từ cửa sông Gianh mang theo 5 tấn vũ khí, thuốc men vào bến hố chuối ở Hải Vân nhưng đã bị trôi dạt vào Cù Lao Ré (Lý Sơn, Quảng Ngãi) thuyền trưởng QĐ thả hàng xuống biển để phi tang, 6 người trên tàu đều bị bắt, chuyến đi không thành công.
Con tàu không số
Ngày 23/10/1961 Bộ Quốc Phòng ra Nghị quyết số 97/QP thành lập Đoàn 759 vận tải đường biển ( nay là Lữ đoàn 125 ) với nhiệm vụ là mua sắm phương tiện, tiến hành vận chuyển tiếp tế các loại hàng cho chiến trường miền Nam bằng đường biển, và ngày 23/10/1961 được lấy là ngày truyền thống kỷ niệm của đường Hồ Chí Minh trên biển.
Bến k15 (theo nghị quyết hội nghị lần thứ 15 của bch tw đảng) là bí danh được đặt tên cho bến tàu có quy mô lớn đầu tiên của các con tàu không số vận chuyển người và vũ khí từ bắc vào nam bằng đường biển trong cuộc kháng chiến chống mỹ cứu nước của nhân dân ta. để đảm bảo bí mật, an toàn tuyệt đối, bến được mở tại thung lũng xanh dưới chân núi Vạn Hoa (do trung đoàn công binh 83 xây dựng).
Ngay từ những năm đầu của thập niên 60 của thế kỷ trước, hàng trăm gia đình ngư dân vùng Vạn Sơn, Vạn Hoa và các khu vực lân cận đã di dời giành nơi sinh sống, các bến bãi của mình cho bội đội đóng quân, lúc này cả khu vực nơi đây trở thành khu quân sự và mấy chục năm sau này, khi đất nước thống nhất người ta mới biết đây chính là một trong những nơi xuất phát của những con tàu không số.
Nơi xuất phát của những con tàu không số
Đây là một vịnh nhỏ ăn sâu vào đất liền ở bờ đông bán đảo đồ sơn, vịnh này có ba phía là núi, đường ra biển duy nhất nằm ở phía tây nam, độ sâu khoảng 3m khi thủy triều xuống và khoảng 4m khi thủy triều lên. cầu cảng được thiết kế theo hình chữ t: thân chính rộng 6m x 60m, thân ngang rộng 6m x 12m, đường lên xuống cầu tàu có độ dốc 10 đến 12 độ, toàn bộ cầu tàu được làm bằng bê-tông cốt thép dạng khung chịu lực, kiểu dầm gác hai đầu. ngày 15/5/1964 cầu tầu k15 bắt đầu hoạt động, sau ba tháng xây dựng ngày đêm có sự huấn luyện của tổ chuyên gia liên xô cho bộ đội công binh, đó đảm bảo đúng kế hoạch tiến độ. tuy ra đời sau tuyến vận tải quân sự bí mật trên biển đầu tiên từ quảng bình vào miền nam và các chuyến tàu từ miền nam ra miền bắc và trở lại miền nam, nhưng lịch sử hải quân việt nam vẫn coi đây như “ cột km số 0 ” của tuyến đường hồ chí minh trên biển. cầu cảng k15 đánh dấu một bước chuyển biến lớn của đường hồ chí minh trên biển, đó là việc các tàu sắt được đưa vào sử dụng, dần thay thế cho các con tàu gỗ kém an toàn.
với thiết kế của cầu cảng k15, xe tải gard 63 có thể đi lại dễ dàng trên cầu tàu, thuận lợi cho việc bốc xếp hàng hóa vũ khí. trong quá trình hoạt động, cảng k15 đã tổ chức xếp hàng và xuất phát cho 88 chuyến vận tải quân sự trên biển, gồm: 4.919 tấn vũ khí đạn dược và hàng ngàn tấn hàng hóa khác. do được ngụy trang rất kín đáo nên trong suốt cuộc kháng chiến chống mỹ, không quân và hải quân hoa kỳ vẫn không phát hiện được cầu cảng k15.
Với thiết kế của cầu cảng K15, xe tải Gard 63 có thể đi lại dễ dàng trên cầu tàu, thuận lợi cho việc bốc xếp hàng hóa vũ khí. Trong quá trình hoạt động, cảng k15 đã tổ chức xếp hàng và xuất phát cho 88 chuyến vận tải quân sự trên biển, gồm: 4.919 tấn vũ khí đạn dược và hàng ngàn tấn hàng hóa khác. do được ngụy trang rất kín đáo nên trong suốt cuộc kháng chiến chống mỹ, không quân và hải quân hoa kỳ vẫn không phát hiện được cầu cảng k15.
Đón xuân mới trên những con tàu không số
Thưa quý khách, hành trình của những con tàu không số không hẳn là những chuyến đi lênh đênh trên biển mà phải vượt qua rất nhiều khó khăn gian khổ của kẻ thù bao vây và có thể còn đi cả ra nước ngoài, lãnh hải Quốc tế để tiếp cận hàng vào các bến chi viện cho miền Nam, điểm đến là các bến Tân Ân - Cà Mau, Thạch Phong - Bến Tre, Vụng Rô – Phú Yên, Lộc An – Bà Rịa Vũng Tàu …
Để đảm giữ bí mật tuyêt đối không để địch phát hiện ra tuyến vận tải đặc biệt này, những người lính của thủy thủ đoàn đều được đơn vị tổ chức lễ truy điệu sống trước khi xuất phát, mỗi tàu đều được cài sẵn những khối lớn thuốc nổ ở mũi, thân và đuôi tàu với những kíp nổ tức thì được khởi động bằng tay và bằng điện.
Vâng, thưa Quý khách có nhiều người đã hỏi tôi rằng: “ Tại sao lại gọi là tàu không số?”. Vâng, mỗi con tàu cũng như các anh bộ đội khi ra đời đều có số, có tên nhưng khi họ cùng nhau trên biển Đông đối diện với bão biển, sự truy sát của quân thù thì họ đều phải vô danh. Vô danh để giữ bí mật cho đường trên biển, vô danh để tất cả không còn là cái riêng nữa mà chỉ có cái chung của sự hi sinh cho miền Nam, cho sự thống nhất nước nhà, cho độc lập và hạnh phúc của dân tộc ngày hôm nay.
Ngày hôm nay khi chúng ta nhắc đến tên những con tàu: 43, 54, 56, 235... nhưng thử hỏi ai biết những chiến sĩ đã đi chuyến tàu ấy ngày nào? Trong số các anh ai còn, ai mất?
Vâng, chiến tranh là như vậy đó luôn có sự hi sinh như thế cho chính nghĩa.
Trong lịch sử hoạt động của tuyến đường Hồ Chí Minh trên biển có 14 cá nhân ( như Bông Văn Dĩa, Lê Văn Một, Nguyễn Chánh Tâm, Nguyễn Phan Vinh ...), Lữ đoàn 125 và 11 tàu được phong tặng hoặc truy phong danh hiệu anh hùng lực lượng vũ trang.
Chủ tịch nước trao Huân chương Hồ Chí Minh cho cán bộ, chiến sĩ đoàn tàu không số
Thưa Quý khách, qua thời gian công trình đã hư hại nhiều, hiện chỉ còn lại các cọc Bê-tông của cầu tàu trên bến cảng quân sự bí mật K15, như một minh chứng lịch sử oai hùng góp phần tô thắm thêm bản anh hùng ca về một dân tộc Việt nam kiên cường trong chiến đấu chống giặc ngoại xâm.
Thưa Quý khách, không chỉ ở Đồ Sơn mà tại các địa danh như Bến Bính, Bãi Cháy ... trước kia cũng từng tham gia vào tuyến đường Hồ Chí Minh trên biển. Song xét về phương diện lịch sử thì bến tàu K15 mang ý nghĩa chiến lược quan trọng trong suốt quá trình hoạt động của tuyến đường đặc biệt này.